Mam w domu 11-latka. Z jednej strony to jeszcze dziecko, z drugiej — już bardzo świadomy użytkownik internetu. Wakacje to czas wolności, luzu i beztroski. Ale to też moment, kiedy dzieci spędzają więcej czasu w sieci. I niestety, właśnie wtedy czyha na nie najwięcej niebezpieczeństw. Kiedyś największym zagrożeniem w wakacje był rozbity łokieć po upadku z roweru. Dziś dzieci częściej „wywracają się” w internecie — na TikToku, w grach online, na czacie z nieznajomym. Jakie zagrożenia w internecie dla dzieci czyhają na nie?
Wakacje w pełni, dzieci mają więcej czasu wolnego, a my rodzice często odetchnięmy z ulgą, że nie musimy już kontrolować każdej minuty ich dnia. Ale czy zastanawialiście się kiedyś, że teraz, gdy nasze pociechy spędzają więcej czasu online, internet może być bardziej niebezpieczny niż jazda na rowerze bez kasku?
Jako mama 11-latka wiem, jak trudno jest znaleźć równowagę między dawaniem dziecku swobody a zapewnieniem mu bezpieczeństwa. Dzisiaj chcę podzielić się z wami moimi przemyśleniami na temat zagrożeń czyhających w sieci i o tym, dlaczego rozmowa z dzieckiem to dziś nie opcja, ale konieczność.
Hejt boli bardziej niż zbita pupa
Kiedyś dzieci płakały, bo ktoś wyrwał im zabawkę w piaskownicy. Dziś płaczą, bo ktoś napisał im publicznie, że są „brzydkie”, „grube”, „żenujące” albo że „lepiej by było, gdyby zniknęły z sieci”. To nie są odosobnione przypadki. To codzienność setek, tysięcy dzieciaków, które próbują zaistnieć w social mediach, być częścią jakiejś społeczności, zdobyć akceptację.
Hejt to nie „dziecięce przepychanki”, jak próbują to umniejszać niektórzy dorośli. To realna przemoc psychiczna, która zostaje z dzieckiem na długo. Szczególnie gdy pojawia się nagle, w tłumie lajków i serduszek, rani jak cios z zaskoczenia.
I tu pojawia się największy problem: wiele dzieci wstydzi się powiedzieć, że zostały zaatakowane w sieci. Boją się, że rodzic nie zrozumie. Albo co gorsza – zareaguje złością, zabierze telefon, zakaże internetu. Dlatego duszą to w sobie. A duszony wstyd przeradza się w przekonanie: „Może faktycznie jestem beznadziejny?”. Tego nie załatwi bandaż czy plaster. To wymaga wsparcia, rozmowy i codziennej pracy nad poczuciem własnej wartości.
Dlatego codziennie przypominam swojemu dziecku: „Jesteś wartościowy, nawet jeśli ktoś tego nie widzi. Hejt to problem hejtera, nie twój”. I mówię to tak długo, aż w to naprawdę uwierzy.
Pamiętam czasy, gdy największym problemem było to, czy dziecko wróci na czas do domu. Dziś największe zagrożenie może czekać w telefonie leżącym na biurku. Cyberbullying stał się realnym problemem, który może zniszczyć dziecięce poczucie własnej wartości w kilka sekund.
Statystyki są przerażające – co trzecie dziecko doświadczyło hejtu w internecie. Hejt w sieci jest szczególnie bolesny, bo dziecko nie może się od niego uciec. Nie można zamknąć drzwi do pokoju i poczuć się bezpiecznie, gdy telefon ciągle dzwoni powiadomieniami.
Konsekwencje są dramatyczne: problemy ze snem, obniżone oceny, izolacja społeczna, a w najgorszych przypadkach – depresja i myśli samobójcze. Czy możemy sobie pozwolić na ignorowanie tego problemu?
Wyzwania dla lajków – niewinna zabawa czy rosyjska ruletka?
TikTok, Instagram, YouTube – platformy, które nasze dzieci znają lepiej niż my. To tam rodzą się kolejne „challenges”, które mogą wydawać się niewinną zabawą, ale niosą ze sobą realne zagrożenie. W internecie krąży mnóstwo „challenge’ów”. Niektóre są zabawne i nieszkodliwe. Ale inne? Straszne. Polecenie, by połknąć detergent, wstrzymać oddech do omdlenia, czy zadzwonić do nieznajomego i udawać porwanie — to nie są głupie wybryki. To niebezpieczne zachowania, które mogą skończyć się tragicznie.
Jako rodzice musimy zrozumieć, że presja społeczna w internecie jest ogromna. Dziecko, które odmówi udziału w wyzwaniu, może zostać wykluczone z grupy rówieśników. A dzieci chcą być widziane. Lubiane. Przynależeć. I jeśli nikt im wcześniej nie powie, że ich wartość nie zależy od liczby lajków, będą sięgać po coraz bardziej ryzykowne „sztuczki”.
Niebezpieczni dorośli mają dziś inne twarze
Internet daje anonimowość, która może być wykorzystana przez osoby o złych zamiarach. Groomerzy – dorośli, którzy nawiązują kontakt z dziećmi w celu ich wykorzystania – są prawdziwymi mistrzami manipulacji.
Kiedyś mówiło się: „Nie rozmawiaj z nieznajomymi na ulicy”. Dziś trzeba dodać: „…i w internecie”. Tyle że teraz ci nieznajomi nie mają dziwnych płaszczy. Mają avatary, konta w grach, słodkie profile z pieskiem i niby to samo dziecko, co nasze.
Zaczynają od pozornie niewinnych rozmów, oferują zrozumienie i wsparcie, które dziecko może nie otrzymywać w domu czy szkole. Stopniowo budują zaufanie, by w końcu zacząć proponować spotkania lub żądać zdjęć o charakterze intymnym.
Najgorsze w tym wszystkim jest to, że dziecko często nie zdaje sobie sprawy z zagrożenia. Wierzy, że rozmawia z rówieśnikiem lub starszym kolegą, który naprawdę się nim interesuje. Kiedy prawda wychodzi na jaw, dziecko czuje się winne i zawstydzone, co jeszcze bardziej komplikuje sytuację. Bo boi się, że to jego wina. Że rodzic się zdenerwuje. Że zabierze telefon.
Zagrożenia w internecie dla dzieci — rozmowa to nie wykład. To codzienność
Zamiast straszyć dzieci internetem, zacznijmy z nimi o nim rozmawiać. Nie raz. Nie przy okazji. Regularnie. W zwykły dzień, między obiadem a kolacją. Z ciekawością, nie z moralizowaniem.
Pytajmy, co oglądają. Co lubią. Czego się boją. Jak reagują, gdy ktoś pisze im coś przykrego. Czy wiedzą, co zrobić, gdy ktoś nieznajomy zacznie do nich pisać. Tłumaczmy, że hejterzy często sami mają problem — ale to nie znaczy, że trzeba to znosić. Uczmy, że wartość człowieka nie mieści się w serduszkach na TikToku. I że nigdy nie jest głupio przyjść do mamy czy taty i powiedzieć: „Ktoś mi coś napisał i nie wiem, co robić”.
Rodzicu – nie bądź offline, gdy twoje dziecko jest online
To nie technologia jest zagrożeniem. To brak naszej obecności. Możesz nie znać się na TikToku, nie rozumieć żargonu gier online, nie mieć pojęcia, co to „FYP” czy „dropy” – ale to nie zwalnia z bycia blisko. Bo dziecko nie potrzebuje eksperta. Potrzebuje rodzica, który chce wiedzieć, czym żyje jego świat.
Nie wystarczy zapytać „Jak w szkole?”, skoro połowa dnia dziecka to czas spędzony online. Lepiej zapytać: „Co dziś ciekawego widziałeś w sieci?”, „Z kim ostatnio grasz najczęściej?”, „Jakie filmy ostatnio ci się spodobały?” albo „Czy ktoś kiedyś pisał ci coś nieprzyjemnego?”. Te pytania nie są wścibstwem. To troska. I klucz do budowania zaufania.
Pamiętajmy też, że dzieci naśladują nas – również w tym, jak korzystamy z telefonów. Jeśli cały czas scrollujemy, nie słuchamy, uciekamy w ekran – trudno oczekiwać, że nasze dziecko będzie zachowywać się inaczej. Obecność to nie kontrola. To wspólna przestrzeń do bycia razem – w życiu i w sieci.
Nie chodzi o to, by być „czujką” 24/7, ale by nie przespać sygnałów. By mieć na tyle silną więź, że kiedy coś się wydarzy – dziecko nie zostanie z tym samo.
Nie chodzi o to, by dziecko bało się internetu. Internet nie jest zły. Jest narzędziem. Może być miejscem nauki, inspiracji, śmiechu. Ale też pułapką. I to nasza rola, by nauczyć dziecko, jak bezpiecznie z niego korzystać.
Nie ignorujmy sygnałów. Jeśli dziecko staje się drażliwe, zamknięte, nagle przestaje korzystać z telefonu albo – przeciwnie – jest wpatrzone w ekran niemal non stop, to znak. Nie do krzyku. Do rozmowy.
Uczmy nasze dzieci, że:
- Nie wszystko, co widzą w internecie, jest prawdą
- Nie powinny udostępniać swoich danych osobowych
- Zawsze mogą z nami porozmawiać, gdy coś ich niepokoi
- Mają prawo powiedzieć „nie” i zakończyć rozmowę
- Ich bezpieczeństwo jest ważniejsze niż bycie popularnym
Na koniec – kilka konkretów
- Ustal z dzieckiem zasady korzystania z internetu. Jasne, ale nie opresyjne.
- Naucz je, że może z tobą porozmawiać o wszystkim. Bez strachu.
- Pokazuj pozytywne wzorce – konta edukacyjne, inspirujące twórców.
- Reaguj, gdy zauważysz coś niepokojącego. Lepiej zapytać raz za dużo niż raz za mało.
Nasze dzieci będą dorastać w świecie, gdzie internet jest nieodłączną częścią życia. Naszym obowiązkiem jest przygotowanie ich na to, co mogą tam spotkać. Bo bezpieczeństwo naszych dzieci to nie przypadek – to świadomy wybór i działanie nas, rodziców.
Ja też się boję. Boję się, że moje dziecko kiedyś trafi na zło w sieci. Ale jeszcze bardziej boję się, że nie będzie wiedziało, że może mi o tym powiedzieć.
Rozmawiajmy. Codziennie. I niech to będzie najważniejszy challenge tych wakacji.
Zobacz także:
