Kradzież danych nie ogranicza się jedynie do przywłaszczenia fizycznych przedmiotów. Dotyczy także informacji osobistych. Przykładem takiego przestępstwa jest kradzież tożsamości, czyli uzyskanie danych innej osoby i ich nieautoryzowane wykorzystanie. Może to obejmować zarówno przejęcie loginu i hasła do forum, jak i informacji służących do oszustw kredytowych. Ostatnie z tych przestępstw staje się szczególnie problematyczne – według raportu InfoDOK, w III kwartale 2023 roku zanotowano 2587 prób wyłudzenia kredytu na łączną kwotę 104 mln zł, co stanowi rekord. Dlatego też w ramach naszego poradnika „Finanse w praktyce”, omówimy, jak się zabezpieczyć przed takimi sytuacjami oraz co zrobić, gdy padniemy ich ofiarą.
Rosnąca liczba wykrytych prób wyłudzenia kredytów przynosi pewne optymizmy. To dowodzi, że podejmowane przez sektor działania na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa przynoszą efekty. Niemniej jednak, konieczne jest zachowanie czujności. Ostatecznie, to od nas zależy, czy uda się wykryć próbę popełnienia przestępstwa.
Kradzież danych – co zrobić w przypadku utraty dowodu osobistego lub karty bankowej?
W sytuacji podejrzenia kradzieży dokumentu tożsamości lub karty bankowej, obowiązkiem jest niezwłoczne zgłoszenie tego na komisariacie policji. W przypadku zgubienia, wystarczy zawiesić lub zastrzec dokument. W takiej sytuacji:
- Skontaktuj się z bankiem, który wydał kartę, aby zastrzec ją lub czasowo zablokować. Możesz to zrobić telefonicznie lub osobiście w placówce banku. Pierwsza opcja jest szybsza i uniemożliwi nieuprawnione użycie karty do płatności.
- W przypadku dokumentów, takich jak dowód osobisty, książeczka wojskowa, paszport czy karta pobytu cudzoziemca, natychmiast zawiadom odpowiedni bank. Wszystkie te instytucje w Polsce uczestniczą w systemie DOKUMENTY ZASTRZEŻONE. Nie trzeba zgłaszać utraty dokumentu w banku, z którego usług korzystamy. Zastrzeżenie w systemie DOKUMENTY ZASTRZEŻONE zabezpieczy dane przed potencjalnym wykorzystaniem do oszustw.
- Pamiętaj, że prawo jazdy nie jest dokumentem tożsamości i nie wystarczy do zawarcia umowy. Nie musisz go zastrzegać, ale zawsze możesz wyrobić nowy.
- Po zgłoszeniu kradzieży na policję i złożeniu zeznań, otrzymasz potwierdzenie zgłoszenia, które może okazać się istotne, gdy Twoje dane zostaną użyte w działalności przestępczej.
Co robić, jeśli ktoś użyje Twoich danych?
Raport InfoDOK pokazuje, że próby wyłudzenia kredytów na skradzione dane są powszechne. Od 2008 roku udaremniono już 115 tysięcy takich prób, na łączną kwotę ponad 5 miliardów złotych. Co robić, gdy ktoś zaciągnie kredyt lub pożyczkę na Twoje dane?
W takiej sytuacji konieczne jest udowodnienie, że doszło do wyłudzenia danych, a ktoś inny zawarł umowę. Potwierdzenie zgłoszenia kradzieży dokumentu tożsamości wydane przez policję stanowi najlepszy dowód Twojej niewinności. Niestety, wielu poszkodowanych dowiaduje się o próbie wyłudzenia dopiero, gdy firma windykacyjna lub komornik skontaktuje się z nimi.
W takim przypadku natychmiast zgłoś próbę wyłudzenia kredytu na policji, objaśniając okoliczności zaciągnięcia zobowiązania. W przypadku postępowania sądowego, biegły grafolog może potwierdzić fałszywość podpisu. Nagrania z placówki bankowej, na których widać podpisanie umowy, również mogą stanowić dowód.
Kradzież danych – jak oszuści zdobywają dane osobowe?
Przestępcy mają do dyspozycji różne metody. Ataki phishingowe są jednym z najczęstszych. Wysyłają fałszywe wiadomości SMS lub e-maile, podszywając się pod znane marki. Mogą to być wezwania do natychmiastowej spłaty zadłużenia na koncie aukcyjnym lub informacje o nieuregulowanych rachunkach za energię. Ofiary, klikając w linki, trafiają na podstrony, które wyglądają jak oryginalne strony marek, gdzie podają swoje dane, które trafiają w ręce oszustów. Raport CERT Polska (CSIRT NASK) informuje, że w 2022 roku odnotowano 25 625 ataków phishingowych.
- Innym sposobem jest zainfekowanie komputerów złośliwym oprogramowaniem, które przechwytuje dane. Często złodzieje kradną także tradycyjną pocztę, aby uzyskać dostęp do informacji – ostrzega Kamil Dąbrowski, ekspert Intrum.
Czasami dochodzi także do kradzieży baz danych przedsiębiorstw, gdzie przechowywane są dane klientów. W takich przypadkach poszkodowani zwykle są szybko informowani o incydencie, co pozwala im zachować czujność.
Jak zabezpieczyć się przed kradzieżą danych osobowych?
Aby zminimalizować ryzyko nadużycia Twoich danych:
- Trzymaj dokumenty w bezpiecznym miejscu.
- Jeśli konieczne, udostępniaj dokumenty osobom trzecim tylko w uzasadnionych sytuacjach.
- Nie ujawniaj danych podczas rozmów z nieznajomymi.
- Nie wyrzucaj dokumentów z danymi do kosza.
Warto także zabezpieczyć się przed próbą wyłudzenia kredytu na Twoje dane. Możesz skorzystać z usługi Biura Informacji Kredytowej – alertów BIK. Dzięki nim otrzymasz powiadomienie, gdy ktoś próbuje zaciągnąć kredyt lub pożyczkę w Twoim imieniu. To pozwoli ci szybko zareagować i zablokować próbę oszustwa, dowiadując się, który bank sprawdził BIK w związku z wnioskiem o kredyt.
Rozmawiając o bezpieczeństwie danych, nie możemy zapominać o cyberprzestrzeni. Istnieje coraz więcej nowatorskich metod zdobywania dostępu do wrażliwych informacji.
Aby ograniczyć dostęp do prywatnych danych online i uniknąć ich kradzieży, warto stosować się do poniższych zaleceń:
- Ustaw różne hasła dla różnych witryn, unikaj używania części nazwy użytkownika czy sekwencji liter, liczb lub znaków specjalnych.
- Regularnie zmieniaj hasła na witrynach.
- Nie udostępniaj hasła i loginu osobom trzecim.
- Wykorzystuj weryfikację dwuetapową dla dodatkowej warstwy zabezpieczeń.
- Zadbaj o aktualność oprogramowania, aby unikać luk, które mogą zostać wykorzystane przez przestępców.
