Jak wspierać dziecko po porażce?

Porażka jest wpisana w dziecięcy świat sportu i nie tylko. Nie jest to łatwy temat. Dziecko przeżywa porażkę, bierze ją do siebie. I tu pojawia się ważna rola rodzica, który swoim wsparciem powinien pomóc dziecku przekuć porażkę w pozytyw i sprawić, by stała się źródłem siły i wytrwałości, używając przy tym języka, który jednocześnie podkreśli powagę sytuacji.

Rolą sportowego rodzica jest okazanie wsparcia i pomocy w zrozumieniu, że przegrany mecz czy zawody to niezbędny krok w drodze do mistrzostwa! Rozmowę z dzieckiem po porażce należy zacząć, gdy zobaczymy, że dziecko już częściowo ochłonęło i jest na to gotowe, najlepiej z inicjatywy dziecka, bądź po zgodzie dziecka w odpowiedzi na pytanie, czy chce porozmawiać o przegranym meczu.

W sporcie dzieci i młodzieży najważniejsza jest obecność rodzica. Nie zostawiajmy dziecka samego, ale także nie zmuszajmy go do natychmiastowego opanowania się i nieokazywania emocji. Przypomnijmy sobie wówczas chwile, kiedy znaleźliśmy się w trudnej dla nas sytuacji i jak sami reagowaliśmy. Jeśli osobie dorosłej sprawia kłopot opanowanie smutku, złości czy żalu, to jak możemy wymagać tego od dziecka? Dajmy mu czas na wypłakanie się, pocieszmy, ale nie róbmy wymówek – dzieci zdają sobie sprawę z tego, co je spotkało. Nie oskarżajmy również wszystkich dookoła, nie pomoże to we wzięciu przez dziecko odpowiedzialności za swoje działania. Rolą rodzica jest danie narzędzi do poradzenia sobie z sytuacją, pomoc w jej zrozumieniu, a nie wyręczanie czy usprawiedliwianie.

Jak wspierać dziecko po porażce?

Zanim dziecko weźmie udział w zawodach sportowych, powinniśmy go wspierać i przygotować je na ewentualną przegraną. Jednocześnie podkreślać, że oprócz wyniku ważne są także inne aspekty uprawiana sportu: dobra zabawa, wspólnie spędzony czas, zdrowie, lepsze samopoczucie, poznanie nowych przyjaciół, przeżycie ciekawej przygody. Najważniejsze, co możemy dać dziecku, to rozmowa i zrozumienie w trudnej sytuacji. Podkreślanie, że niezależnie od wyniku jesteśmy zadowoleni z pracy, jaką wykonało. Pozytywne zachowanie rodziców rozwijają w dziecku umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz motywację do dalszych treningów, nawet w obliczu przegranych.

Po porażce ważne jest nazwanie uczuć dziecka. Nazwij je i wytłumacz. Przegrana mogła zdarzyć się z różnych przyczyn. Niepomyślny wynik nie oznacza, że dziecko się „nie nadaje” czy „zawaliło sprawę”. W wieku kilkunastu lat trudno jest spojrzeć na sprawę z dystansu, dlatego rodzice powinni w tym pomóc.

Omów z dzieckiem przyczyny przegranej, ale tylko wtedy, gdy będzie na to gotowe. Nie krytykuj go, tylko wspólnie zastanówcie się, co sprawiło, że odniosło porażkę. Często jest tak, że o przegranej zadecydował jeden czynnik – brak koncentracji czy błąd techniczny. Pomóż dziecku zrozumieć porażkę, poprzez zadanie mu pytań: „Co uważasz, że dziś zrobiłeś/wykonałeś bardzo dobrze?”, „Co sprawiło Ci dziś trudność?”, „Jak myślisz, czego się dziś nauczyłeś lub dowiedziałeś o swojej grze?” oraz „Jak myślisz, co w przyszłości możesz zrobić inaczej, gdy będziesz w takiej sytuacji?”. Jak łatwo zauważyć, ta część rozmowy opiera się, przede wszystkim, na pytaniach – taki rodzaj stymulacji intelektualnej sprawia, że dziecku znacznie łatwiej będzie wyciągnąć z porażki budujące, rozwojowe wnioski.

Warto również wspierać samoocenę dziecka. Powiedz mu, że uwielbiasz oglądać jego występy. Pochwal te elementy, które mu naprawdę wyszły. Swoją wypowiedź zacznij pozytywnie, na przykład od słów „Jestem bardzo z Ciebie dumna/dumny jak wiele wysiłku i zaangażowania włożyłaś/włożyłeś w bieg.”. Na zakończenie, szczególnie istotne jest, by podkreślić elementy osobistego rozwoju dziecka, aby dodatkowo wesprzeć jego motywację do dalszych działań, np. „Siła Twojego strzału była zdecydowanie lepsza niż podczas meczu tydzień temu – Twoja ciężka praca przynosi efekty, oby tak dalej!”. 

Po przegranej nie krytykujmy dziecka. Ono i tak mocno przeżywa to, co się stało. Poprawmy mu humor, by choć na chwilę zapomniało o przegranej. Czasem nie trzeba wiele, by złagodzić smak porażki – pójście na lody, wspólny spacer czy obejrzenie ulubionego filmu, mogą poprawić dziecięcy humor. Pamiętajmy jednak, by poczucie humoru nie było jedynie przykrywką dla prawdziwych emocji dziecka.

Na poczucie własnej wartości składają się różne czynniki. Powiedz dziecku, że kochasz je, akceptujesz i zawsze będziesz wspierać niezależnie od tego, jakie osiąga wyniki. Przypominaj te sytuacje, w których dziecko okazało siłę woli, wytrwałość, mądrość. W ten sposób pomagasz uchronić w młodym człowieku poczucie własnej skuteczności. Jest ono bardzo cenne przy radzeniu sobie z problemami.

Jako rodzice podkreślajmy, że niezależnie od wyniku jesteśmy z dziecka dumni, podkreślajmy dobrze wykonane elementy gry czy zachowania sportowe. Nasze pozytywne zachowania i wzory rozwijają umiejętność radzenia sobie i motywację do dalszej pracy oraz treningów nawet w obliczu przegranych.