Tornister czy plecak – co jest lepsze dla Twojego pierwszoklasisty

Plecak czy tornister – co wybrać dla pierwszoklasisty? W tym roku Janek idzie do pierwszej klasy. Stanęliśmy więc przed wyborem plecaka. Musiał spełniać trzy podstawowe funkcje – być lekki, odpowiednio wyprofilowany i podobać się mojemu przyszłemu pierwszoklasiście. Co wybraliśmy – tornister czy plecak?

Pamiętam jak wybierałam szkolną wyprawkę, jakie emocje temu towarzyszyły. Co roku cieszyłam się mogąc wybierać nowe zeszyty, ołówki, piórnik czy długopisy. W tym roku przeżywam to ze swoim siedmiolatkiem. Wyprawka prawie skompletowana, ale najważniejszy w niej był plecak. Jego wybór nie był łatwy.

Plecak czy tornister – co wybrać dla dziecka?

Zarówno tornister jak i plecak mają wady i zalety.

Tornister ma tę przewagę nad plecakiem, że jest sztywniejszy co umożliwia równomierne rozłożenie ciężaru ciała. Jego wadą są zazwyczaj wąskie szelki i ich zły rozstaw. Tornister jest też zazwyczaj za szeroki dla dziecka, przez co często jest noszony nie na plecach, ale w ręku jak teczka, co z kolei powoduje przybieranie przez dziecko tzw. postawy skoliotycznej, czyli tendencji do wychylania tułowia i skrzywienia kręgosłupa w kierunku bocznym. Należy zaznaczyć, że postawa skoliotyczna nie jest tożsama z rozpoznaniem skoliozy. Skolioza jest zupełnie innym, złożonym problemem zdrowotnym.

Plecak jest zazwyczaj wygodniejszy i lżejszy, a także ma lepiej przystosowane szelki. Jednak często posiada zbyt miękką ściankę tylną, która utrudnia wentylację i przylega w sposób niewłaściwy, często wymuszając odruchowe zmiany sylwetki ciała (np. z uwagi na uwierające przybory szkolne).

Plecak czy tornister – na co zwrócić uwagę?

a) Szelki – powinny być dobrze zbudowane: równe, szerokie i z możliwością regulacji.
b) Usztywnioną ściankę, która powinna przylegać do pleców i jednocześnie dawać możliwość wentylacji.
c) Wagę pustego tornistra – im lżejszy tym lepiej.
d) Wielkość – rozmiar plecaka powinien być dopasowany do pleców dziecka. Najlepiej, aby był adekwatny do wzrostu dziecka, nie za szeroki, gdyż jest to mało wygodne. Po dopasowaniu szelek, powinien się kończyć na pasie biodrowym (talii), a więc powyżej pośladków. Ciężar powinien być dystrybuowany w jednej linii pionowej.
e) Dobrym rozwiązaniem jest również dodatkowe zapięcie, spinające szelki z przodu klatki piersiowej.

Szkolny tornister powinien jak najbardziej przypominać plecak turystyczny, wykorzystywany np. w trekkingu. Powinien posiadać odpowiednią szerokość i długość szelek, wentylację, powinien przylegać do pleców i utrzymywać środek ciężkości we właściwym miejscu.

Plecak czy tornister – o czym pamiętać podczas pakowania?

Tornister czy plecak nie powinien ważyć więcej niż 10-15% (wg Sanepidu – 10% to tzw. niska norma, 15% to tzw. wysoka norma) masy ciała dziecka, czyli np. przy wadze 20-30 kg, tornister nie powinien ważyć więcej niż 3-4,5 kg. Badania prowadzone przez Sanepid wykazały, że główne przyczyny zwiększonej wagi tornistra to obciążenie podręcznikami i zeszytami z przedmiotów, które nie były ujęte w programie nauczania w danym dniu (ale noszone przez dziecko z powodu konieczności odrobienia pracy domowej lub po prostu nie wypakowane), noszenie dodatkowych słowników i książek, które są ciężkie, noszenie rzeczy niezwiązanych bezpośrednio z programem nauczania, takich jak: pamiętniki, albumy, zabawki, butelki z napojami, nieodpowiedni materiał, z jakiego został wykonany tornister lub plecak (waga pustego tornistra waha się od 0,5 do 2 kg).

Dlatego należy kontrolować zawartość tornistra dziecka, aby nie znalazły się tam rzeczy zbędne, które niepotrzebnie zwiększają jego wagę. Pamiętajmy też o odpowiednim rozłożeniu ciężarów w tornistrze – najcięższe rzeczy powinny być zapakowane na dnie, a lżejsze na wierzchu.

Jak sprawdzić, czy dziecko ma odpowiednio dobrany plecak czy tornister?

Jeśli dziecko ma założony na plecy tornister, w którym ma spakowane wszystkie potrzebne do szkoły rzeczy i przy tym nie zmienia sylwetki, oznacza to, że tornister jest prawidłowo dobrany.

Dziecko, które np. odruchowo pochyla się do przodu, ma środek ciężkości usytuowany za bardzo ku tyłowi, jeżeli wychyla się ku tyłowi, to środek ciężkości jest za bardzo ku dołowi, jeżeli na bok to środek ciężkości jest usytuowany bocznie w przeciwnym kierunku niż odchyla się dziecko. Takie zmiany postawy dziecka należy skorygować. Zwykle wystarcza prosta modyfikacja tornistra, jak zmiana ustawień szelek (zmiana środka ciężkości góra-dół, przód-tył), przepakowanie tak, aby ciężkie rzeczy znalazły się na dole lub wypakowanie niepotrzebnych rzeczy (zmniejszenie wagi). Te zmiany wpływają na ustawienia środka ciężkości i problem znika.

Dziecko, które po zdjęciu plecaka nadal nie jest w stanie samo skompensować postawy, zdążyło już się przyzwyczaić i utrwalić nieprawidłową postawę ciała. Takiego pacjenta należy skierować na gimnastykę korekcyjną, która powinna trwać regularnie najlepiej przez cały rok szkolny. Kilka wizyt w poradni rehabilitacyjnej, czy odwiedzanie gabinetów lekarskich nie jest rozwiązaniem. Gimnastyka korekcyjna powinna być regularna i długotrwała.

Zbagatelizowane wady postawy utrwalają się w wieku dojrzewania i wiążą się z powstaniem trwałych zmian szkieletowych, których u dziewcząt po pierwszej miesiączce, oraz u chłopców po 16. roku życia, już nie da się skorygować poprzez prowadzenie zajęć gimnastycznych. Takie osoby są już predysponowane do rozwoju zespołów bólowych kręgosłupa i innych części narządów ruchu w życiu dorosłym.