Jak walczyć z przebodźcowaniem dziecka?

Żyjemy w świecie szybkiego przepływu informacji, medialnego szumu oraz częstych zmian w naszym otoczeniu. Chcąc nie chcąc, nasze dzieci też otoczone są tym medialnym szumem. Jak on wpływa na nasze maluchy?

Dzisiejszy świat nie pomaga dzieciom czuć się bezpiecznie i komfortowo. Każdy szkrab do prawidłowego rozwoju potrzebuje otoczenia, w którym może odpowiednio kształtować wszystkie swoje zmysły – wzrok, słuch, węch, smak i dotyk. Od pewnego czasu można zauważyć, że coraz młodsze dzieci narażone są na hałas włączonego przez cały dzień telewizora oraz ostre światło padające z ekranu telefonu. Rodzice pozwalają, żeby ich pociechy spędzały dzieciństwo i młodość przed ekranem telewizora lub komputera, lekceważą fakt, że do zrównoważonego rozwoju najmłodsi potrzebują także dużej dawki ruchu na świeżym powietrzu oraz wyciszenia. W efekcie dzieci za dużo czasu spędzają w świecie wirtualnym, a za mało w realnym. W dodatku tego typu sytuacja powoduje u najmłodszych trudne do skorygowania wady postawy oraz kłopoty ze wzrokiem.

Przebodźcowanie – przyczyny

Zdarzyło ci się kiedyś, że Twoje dziecko podczas wizyty gości stało się nadpobudliwe, rozdrażnione i płaczliwe bądź wręcz przeciwnie – smutne i wycofane. To efekt przebodźcowania. Nie zdajemy sobie sprawy, że często sami popełniamy błąd i ładujemy w nasze dzieci zbyt dużo bodźców! Chcemy jak zapewnić dziecku jak najlepszy rozwój. Od samego początku staramy się: mówimy do maluchów od pierwszych chwil życia,
stymulujemy ich zmysły, kupujemy zabawki edukacyjne, włączamy piosenki czy – nieco później – małe formy bajkowe, a i zapraszamy do zabawy rówieśników. Krótko mówiąc nieustannie dbamy o to, by dziecko się nie nudziło, a jego dzień był atrakcyjny – upatrujemy w tym szans na
optymalny rozwój. Niestety to prosta droga do zbyt dużej intensywności doznań, w efekcie czego dziecko czuje się niekomfortowo i zwyczajnie źle.

Niestety ja również popełniłam ten błąd. Zbyt wcześnie pokazałam Jasiowi telefon, a w nim piosenki dla dzieci. Gdybym wtedy mu pozwoliła, Jaś najchętniej cały dzień spędziłby wpatrując się w ekran telefonu, potem tabletu. Nie istniał dla niego świat dookoła. Mogłam o niego mówić, a on nie reagował na nic – ani na imię, ani na ulubioną przekąskę, zabawkę – nic. Włączał mu się po prostu tryb zombie. A najgorsze było to, że po takiej dawce ruchomych obrazków, Jaś był rozdrażniony, płaczliwy, marudny, niespokojny. Nie mogliśmy go w ogóle uspokoić. Pojawiała się złość z mojej strony i jego, bo nie potrafiliśmy zapanować nad emocjami. Ale przebodźcoanie to nie tylko zbyt długie oglądanie tabletu czy telewizora.

Do przebodźcowania może dojść w wielu sytuacjach:

• gdy dziecko zbyt długo jest aktywne (np. za długo się bawi),
• przebywa długo bądź intensywnie w towarzystwie,
• jest narażone na mnogość bodźców: głośne dźwięki, ruchliwe obrazy, ostre zapachy lub działanie technologii (telewizja, tablet itd.),
• gdy zakłócony jest sen dziecka – maluch np. śpi przy włączonym telewizorze lub w pokoju, w którym w nieskrępowany sposób toczy się życie rodzinne lub nie śpi zbyt długo,
• gdy jego rutyna zostanie zakłócona. 

Pamiętajmy, że przebodźcowane dzieci nie uczą się koncentracji, są
rozdrażnione z powodu permanentnego niewyspania i zmęczenia. Łatwo im
przykleić łatkę dziecka nadpobudliwego. Nie mają okazji do stawianie
sobie celów i ich realizowania, hartowania się, kiedy odnoszą zwycięstwa
lub ponoszą porażki. 

Jak walczyć z przebodźcowaniem?

Tego typu problemom najłatwiej jest zaradzić odpoczywając na łonie natury albo w innym spokojnym, pozbawionym agresywnych bodźców otoczeniu. Innym sposobem na walkę z przebodźcowaniem jest równoważenie wszystkich negatywnych wpływów z otoczenia aktywnościami wspomagającymi rozwój psychiczny, fizyczny oraz emocjonalny najmłodszych i jednocześnie rozwijającymi ich wrażliwość. Należy także pamiętać o tym, że każde dziecko jest inne, a co za tym idzie, ma inne upodobania oraz talenty. Jedne dzieci lepiej czują się na zajęciach sportowych, na których mogą się wyszaleć wykorzystując nadmiar energii, a inne odnajdą się czytając książki. A część dzieci będzie uwielbiała jedne i drugie zajęcia.

Jeśli zauważysz, że dziecko jest przebodźcowane i w rezultacie nadmiernie pobudzone, zmniejsz stymulację, a zwiększ poziom wsparcia. Co to oznacza? Odetnij dziecko od nadmiaru bodźców – wyłącz telewizor czy muzykę, zakończ zabawę i idź z nim tam, gdzie jest spokojnie i cicho. Zminimalizuj aktywność. Mów do malucha spokojnie i powoli, próbując go wyciszyć i utulić. U nas sprawdza się przytulenie i czytanie książek, a ostatnio również układanie puzzli. Jeśli Jaś jest zmęczony aktywnością, po prostu kładziemy się na łóżku, przykrywamy kocykiem i po prostu leżymy i patrzymy się w sufit. Taka chwila odpoczynku, pomaga nam zregenerować głowę, uspokoić i wyciszyć emocje.

Pamiętaj, że bardzo ważne jest obserwowanie dziecka i ustalanie dnia uwzględniając w nim potrzeby dziecka takie jak sen. Przestrzegaj stałości punktów dnia.  W trakcie dnia planuj nie tylko rozrywki i dobrą zabawę, ale również czas na wyciszenie się. Pamiętaj, że dziecko wysyła sygnały kiedy jest zmęczone zabawą, gdy chce odpocząć.